Osoby z Ukrainy: pomoc i zatrudnianie (pytania kadrowe w czasie wojny)

Służba wojskowa w Polsce

Pytanie 1. Czy pracowników z Ukrainy obowiązują takie same zasady powołania do czynnej służby wojskowej, jak pracowników z Polski?

Nie. Sytuację pracownika – obywatela Polski w sytuacji powołania do czynnej służby wojskowej reguluje ustawa o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej. Nie ma w polskim porządku prawnym przepisów, które określałyby status pracownika – obywatela innego kraju, który został powołany do służby.

W konsekwencji, w przypadku pracowników – obywateli Ukrainy, musimy stosować ogólne zasady związane z udzielaniem zwolnienia od pracy i kontynuowania zatrudnienia.

Zwolnienie pracownika od pracy

Pytanie 2. Pracownik chce wrócić do Ukrainy, żeby walczyć w jej obronie. Jak pracodawca może udzielić mu zwolnienia od pracy?

Jeżeli pracownik deklaruje, że chce wyjechać, aby walczyć w obronie swojego kraju, na czas jego nieobecności Pracodawca może udzielić urlopu bezpłatnego. Co do zasady, wniosek o udzielenie urlopu bezpłatnego powinien mieć formę pisemną. W obliczu jednak nadzwyczajnych okoliczności uznać należy, że również mail lub sms pracownika wystarczy, aby udokumentować wniosek.

Problematyczne może być wskazanie, na jaki okres urlop jest udzielany. Jeśli okaże się, że strony źle oceniły, na jak długo zwolnienie będzie potrzebne, będą w przyszłości mogły ten okres albo skrócić albo wydłużyć.

Tu również należy uznać, że elektroniczna forma komunikacji będzie wystarczająca do udokumentowania ustaleń. Pracownik może też wskazać pełnomocnika, który w jego imieniu w okresie nieobecności będzie w kontakcie z pracodawcą i będzie upoważniony do czynienia z nim ustaleń dotyczących stosunku pracy pracownika.

Tymczasowe rozwiązanie stosunku pracy

Pytanie 3. Czy pracodawca i pracownik mogą zawrzeć porozumienie o tymczasowym rozwiązaniu stosunku pracy?

W drodze porozumienia można rozwiązać stosunek pracy i skutek w postaci zakończenia stosunku pracy ma definitywny charakter. Nie ma jednak przeszkód, żeby na przykład pracodawca zagwarantował pracownikowi, który wyjeżdża teraz do Ukrainy, że po jego powrocie będzie czekało na niego miejsce pracy.

Gwarancja może przyjąć postać zobowiązania do zawarcia kolejnej umowy o pracę, gdy pracownik zgłosi swoją gotowość do pracy po powrocie.

Zatrudnienie uchodźcy

Pytanie 4. Czy cudzoziemiec posiadający status uchodźcy może pracować w Polsce?

Tak, zarówno cudzoziemiec, który posiada status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej, jak i cudzoziemiec, któremu udzielono ochrony uzupełniającej w Rzeczypospolitej Polskiej, może wykonywać pracę bez konieczności uzyskiwania pozwolenia na pracę. W konsekwencji, pracodawca może zatrudnić taką osobę dokładnie tak samo, jak obywatela Polski. Na pracodawcy spoczywa jednak obowiązek zweryfikowania dokumentów potwierdzających status cudzoziemca.

W szczególnym wypadku, gdy postępowanie w sprawie udzielenia ochrony międzynarodowej przedłuża się ponad 6 miesięcy nie z winy wnioskodawcy (cudzoziemca), wnioskodawca może wystąpić do Urzędu ds. Cudzoziemców o wydanie zaświadczenia, które wraz z tymczasowym zaświadczeniem tożsamości cudzoziemca uprawnia tę osobę do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Zapomoga ze środków pracodawcy

Pytanie 5. Czy pracownikom – obywatelom Ukrainy, pracodawca może przyznać zapomogę?

Pracodawcy mogą przyznawać pracownikom zapomogi w sytuacjach losowych, zarówno ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, jak i ze środków obrotowych. W przypadku przyznania świadczenia z ZFŚS powinny zostać spełnione warunki pomocy określone w Regulaminie Funduszu.

Zbiórka w firmie

Pytanie 6. Czy można w zakładzie pracy zorganizować zbiórkę gotówki na pomoc ofiarom wojny?

Tak. Pracownicy mogą zorganizować koleżeńską zbiórkę w zakładzie pracy. Jeśli uczestnikami zbiórki będą tylko pracownicy (a nie przypadkowe osoby wrzucające pieniądze do puszek), takiej zbiórki nie trzeba rejestrować.

Jeśli zasięg zbiórki miałby być większy niż tylko zakład pracy, pracownicy powinni powołać komitet społeczny i zarejestrować zbiórkę na stronie http://zbiorki.gov.pl/zbiorki/index.

Karolina Kołakowska